شیر مادر و مهر او
خداوند متعال علاوه بر مهر مادران نسبت به فرزندانشان رحمت و مهری را در دل آنها به ودیعت نهاده است، و نوع خاصی از شیر را در پستان زن قرار داده است همچنانکه پزشکان می‌گویند: شیر مادر، مبهوت‌کننده و شگفت‌انگیز می‌باشد، و چنانچه تمام نیروی بشر با هم اجتماع نمایند تا خصوصیات ترکیبی آنرا درک نمایند، عاجز می‌مانند، و بزرگترین کارگاه‌ها از ساختن آن عاجز می‌باشند.
اما آنچه که قابل تأمل است اینکه؛ کودکی را که خداوند آفریده است به میزان متناسب با شیر مادر آنزیم‌های هاضمه را در وی به ودیعت نهاده است، اگر شیر گاو را تازه یا به صورت خشکیده به او می‌خوراندیم کودک از هضم آن عاجز می‌ماند، بسیاری از مواد چربی و پروتئین‌ها و اسیدهای آمینه هضم نمی‌شدند، و دفع و تصفیه مواد مذکور از طریق کلیه‌ها آنها را خسته و از بین می‌برد، لذا کودکی که شیر گاو می‌خورد، کلیه‌های او از دفع کردن موادهای چربی، اسیدآمینه، پروتئین‌ها خسته و توان هضم آنها را ندارند. و آنزیم‌های هضم در کودک متناسب با شیر مادر می‌باشد، و با شیر گاو هماهنگ نیست. در شیر گاو چهار نوع اسید وجود دارد، و در شیر مادر از اسیدهای آمینه خبری نیست.
دانشمندان گفته‌اند: بالا رفتن مقدار اسید آمینه در خون باعث عقب‌افتادگی و آفات قلبی و هوشی، کبدی و گوارشی و بیماری‌های مزمن در شیرخوار می‌گردد.
اما ترکیب آن (شیر مادر) پیوسته برحسب نیاز و پذیرش دستگاه‌های اعضای شیرخوار در حال دگرگونی است، از لحاظ تناسب در حد بالایی است، چون مستقیماً از شیرده گرفته می‌شود در معرض آلودگی هیچ نوع میکروبی قرار نمی‌گیرد. در نتیجه از لحاظ پاکی و سترون کردن مطمئن‌ترین طریق تغذیه بوده و کمترین ضرر را داراست، حرارت آن در خلال یک شیردهی واحد ثابت می‌باشد، و جود چنین شروطی [که ذکر شد] در شیردهی مصنوعی مشکل می‌باشد، و علاوه بر آن در تابستان دمای خنکی دارد، و در زمستان ولرم می‌باشد، و آسان هضم می‌شود، و زمان هضم آن از یک ساعت و نیم افزایش نمی‌یابد، اما زمان هضم شیر قوطی و شیشه [شیرخشک] بیش از سه ساعت طول می‌کشد، و کودکی که از پستان مادر شیر می‌خورد در برابر تمام بیماری‌ها واکسینه می‌گردد، چون شیر مادر دارای موادی است، که پادزهری برای التهابات روده‌ای و تنفسی می‌باشد، علاوه بر اینها از لحاظ اقتصادی کمترین هزینه را داراست.
بیشتر حالات تنگی نفس و عفونت روده، و دیگر بیماری‌های شایع میان کودکان با شیرخوارگی طبیعی درمان می‌شود.
در شیر مادر موادی است، که از چسبیدن میکروب‌ها به دیواره روده‌ها جلوگیری می‌کند، نیز موادی اسیدی جهت کشتن میکروب‌ها نهفته‌اند، شیرخواری طبیعی کودک را از بیماری‌های وبا، اسهال خونی، فلج اطفال، کزاز، و ... مصون و پیشگیری مینماید، چون تمام مصونیت مادر در شیر وی می‌باشد. شیرخواری کودک از پستان مادر وی را از ورم‌های پستان‌های بیمار مصون نموده، و شیرخوار را از آفت‌های قلبی، هوشی، تغذیه‌ای محفوظ می‌دارد. بلکه قطع زودهنگام شیرخوار از شیر در او ضربۀ روحی و انحرافات رفتاری ایجاد می‌کند.
شیر مادر – شب و روز در سفر و حضر – به آسانی در دسترس می‌باشد. چون همیشه با حرارت مناسب و استرلیزه‌ای بی‌نظیر و سهولت در هضم آماده می‌باشد و دارای مصونیتی است که از بسیاری بیماری‌ها پیشگیری مینماید، و قرآن کریم در این زمینه اشارات و بیانات شیوایی دارد، و می‌فرماید: ﴿لَقَدۡ خَلَقۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ فِي كَبَدٍ٤ أَيَحۡسَبُ أَن لَّن يَقۡدِرَ عَلَيۡهِ أَحَدٞ٥ يَقُولُ أَهۡلَكۡتُ مَالٗا لُّبَدًا٦ أَيَحۡسَبُ أَن لَّمۡ يَرَهُۥٓ أَحَدٌ٧ أَلَمۡ نَجۡعَل لَّهُۥ عَيۡنَيۡنِ٨ وَلِسَانٗا وَشَفَتَيۡنِ٩ وَهَدَيۡنَٰهُ ٱلنَّجۡدَيۡنِ١٠﴾[البلد: ۴-۱۰].
ابن عباس می‌گوید: نجدین عبارتند از: پستان‌ها که هدیه‌ای از طرف خداوند می‌باشد.
دانشمندان روانشناسی کودکان می‌گویند که کودک هنگامی که به دنیا پا می‌گذارد دارای هیچگونه ادراک و تشخیصی نیست، تمام توانایی‌ها، مفاهیم، تشخیص و اهلیت‌ها، در نتیجه تماس وی با جامعه به دست می‌آید، و آیه قرآن نیز می‌فرماید: ﴿وَٱللَّهُ أَخۡرَجَكُم مِّنۢ بُطُونِ أُمَّهَٰتِكُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ شَيۡٔٗا وَجَعَلَ لَكُمُ ٱلسَّمۡعَ وَٱلۡأَبۡصَٰرَ وَٱلۡأَفِۡٔدَةَ لَعَلَّكُمۡ لتَشۡكُرُونَ٧٨﴾[النحل: ۷۸].
و الله، شما را در حالی که چیزی نمی‌دانستید، از شکم مادرانتان بیرون آورد و برایتان حس شنوایی و نیز چشم و دل قرار داد تا سپاسگزاری نمایید.
اما برخلاف نظر روانشناسان کودک متولد شده، و نیازی هم به آموزش ندارد، مثلاً عمل مکیدن، چون اگر مکیدن نمی‌بود، انسانی را در پنج قاره دنیا نمی‌یافتید، زیرا کودکی که در بی‌خبری به دنیا آمده توانایی توجیه ضرورت گرفتن پستان مادر، و خود را هماهنگ نمودن با آنرا ندارد، و نمی‌تواند این توجیهات را با فهم دریافت کند، تا شیر به وی برسد چه جای اینکه خود را با آنها تطبیق دهد.
عطوفت و مهری که کودک در اثنای شیرخواری از طرف مادر به دست می‌آورد در قلب وی مهر و عطوفتی می‌نشاند که در آیند او نیز به اطرافیان خود منعکس مینماید.
﴿وَٱلۡوَٰلِدَٰتُ يُرۡضِعۡنَ أَوۡلَٰدَهُنَّ حَوۡلَيۡنِ كَامِلَيۡنِۖ لِمَنۡ أَرَادَ أَن يُتِمَّ ٱلرَّضَاعَةَ﴾[البقرة: ۲۳۳].
مادران، باید فرزندانشان را دو سالِ کامل شیر دهند. این حکم، برای کسی است که قصدِ کامل کردن دوران شیرخوارگی را دارد.
پزشکان هم می‌گویند کمترین زمان [شیرخوار] شش ماه می‌باشد، و بالاترین و کامل‌ترین مقدار نیز دو سال کامل می‌باشد.
و صیغه «یٌرضحن» به صورت خبر در معرفی امر ذکر شده است، یعنی ای مادران فرزندانتان را شیر دهید، و هر امری اگر نص و قرینه‌ای نباشد که برخلاف آن دلالت نماید مستلزم وجوب می‌باشد.
نکته‌ای مهم؛ هرگاه کودکی به هر دلیل نتواند از شیر مادر استفاده نماید، دانشمندان بر این باورند که می‌بایست برای وی شیردهی جستجو نمود، نه اینکه او را شیر گاو و یا هر شیر دیگر داد، قرآن نیز می‌فرماید:
﴿وَإِنۡ أَرَدتُّمۡ أَن تَسۡتَرۡضِعُوٓاْ أَوۡلَٰدَكُمۡ فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡكُمۡ﴾[بقره:۲۳۳].
جایگزین شیر مادر شیرهای قوطی نیست، بلکه به دنبال شیردهیِ باید رفت، و این فرد شیرده می‌بایست دارای خصوصیات زیر باشد؛ تندرست و سالم، دارای خرد بزرگ، و اخلاق نیکی باشد.
و بیشتر دولت‌ها، کارخانه‌های شیرخشک‌سازی کودکان را ملزم می‌نمایند به اینکه روی هر قوطی شیر بنویسند: «هیچ چیزی جایگزین شیر مادر نیست». و تحقیق علمی در یک کشور پیشرفته اجرا گردید، که پژوهشگران درجه هوش فطری تعدادی از کودکان ملت‌های مختلف را به نسبت شیردهی طبیعی و مصنوعی مقایسه نمودند، که نتیجۀ آن شگفت‌انگیز بود، به طوری که کودکان جزیره پاسفیک از میان کودکانی که مورد بررسی قرار گرفته‌اند دارای بالاترین میزان هوش و ذکاوت می‌باشند، و این هم بدین سبب است، که آنان مطلقاً با شیرخواری مصنوعی آشنایی ندارند، و خداوند هم زیبا فرموده است: ﴿وَٱلۡوَٰلِدَٰتُ يُرۡضِعۡنَ أَوۡلَٰدَهُنَّ حَوۡلَيۡنِ كَامِلَيۡنِ﴾[بقره:۲۳۳].
این منهج و تعلیمات الهی است، پس چه چیزی بنده را منع مینماید که از خداوند اطاعت نماید؟ و چه مانعی است که او مؤمن باشد؟ و باز می‌فرماید:﴿وَهَدَيۡنَٰهُ ٱلنَّجۡدَيۡنِ١٠﴾[البلد: ۱۰].
در همین زمینه عرفا گفته‌اند:
در تاریکی رحم مرا مورد لطف قرار دادی، ای بهترین کفیل در رحم مرا کفالت نمودی و در قلب مادران بر ما مهر گذاشتید، غذاهای ما را در پستان‌ها قرار دادید، و ما را در کودکی پرورش دادی، و زبان ما را باز نمودید تا اقرار نماید که تو پروردگار مایی، و خود را به ما شناساندی، پس همیشه سپاس برای تو چون مرا رشد الهام نموده‌اید.
خداوند در قلب مادران مهر گذاشته، و در پستان‌هایشان شیر، که آن رحمت معنوی و غذای جسمی است.
