شير مادر كامل‌ترين غذاي موجود براي كودك است و هيچ شيري نمي‌تواند به طور كامل جايگزين شير مادر شود.
دفتر علوم پزشكي تهران محققان دانشگاه علوم پزشكي تهران معتقدند: با تمام پيشرفت‌هايي كه در جهت كشف مزاياي شير مادر و به دنبال آن پيشرفت كارخانه‌هاي توليدكنندة شير خشك، براي همانندسازي با شير مادر بدست آمده، بايد دانست كه شير مادر در مقايسه با پيشرفته‌ترين شير خشك‌هاي ساخته شده با تركيب مشابه، بسيار بهتر است.
هر چند شير خشك‌هاي جديد ساخته شده، فاصلة بين شير مادر و شير گاو را تا حد امكان پر كرده‌اند، از جمله شبيه‌سازي پروتئين‌ها و چربي‌هاي اشباع نشده، ولي باز هم نمي توانند جايگزين شير مادر شوند.
آمار مرگ شير خشك‌خوران بيش از 18 برابر شير مادر خوران است. هر ساله 15 ميليون كودك زير 5 سال در جهان از بين مي‌روند كه علت عمده اين مرگ و مير، بيماريهاي عفوني است.
نسبت‌هاي موجود بين اطفال و گروه‌هاي مختلف با تغذيه متفاوت از اين قرار است: كودكاني كه شيرمادر و شير كمكي مي‌خورند 2.6 برابر، گروهي كه شير مادر با شير خشك و غذاي كمكي مي‌خورند 3.7 برابر، گروهي كه شير مادر و شير خشك مي‌خورند5.7 برابر، گروهي كه شير خشك و غذاي تكميلي دريافت داشته‌اند 15.6 برابر و در شيرخشك‌خوران صرف 18.3 برابر نوزاداني بوده است كه شير مادر خورده‌اند.
علاوه بر اين تغذيه با شير مادر به عنوان يك روش تغذيه‌اي ارجح، به واسطة امتيازات علمي و روحي-رواني، همواره مدنظر بوده و به عنوان يك انتخاب برتر از طرف مادر مطرح است. شير مادر در بين انواع شير قابل دسترس، مناسب‌ترين است، چرا كه به طور بي‌نظيري با احتياجات نوزاد تطبيق دارد.
گروهي از امتيازات شيردهي مادر عبارتند از: نياز به گرم كردن ندارد، عاري از ميكروب است، نيازي به ظرف و سرشيشه تميز ندارد، خطر حساسيت و آلرژي به پروتئين شير گاو را كاهش مي‌دهد، حاوي اجزاي ايمني (ايمونوگلوبين)، ماكروفاژ ضد باكتري و ويروس است، آهن شير مادر بهتر از آهن شير گاو جذب مي‌شود، پروتئين آن قابليت هضم و جذب بيشتري از شير گاو دارد و حاوي مادة پيشگيري كننده از رشد ميكروب خاصي است كه عامل اسهال و بيماريهاي وخيم مي‌باشد.
همچنين شير مادر حاوي كلسترول، تورين، نوكلئوتيدها و اسيد چرب‌هاي خاصي است و موجب رشد طبيعي فك و جلوگيري از رويش نامناسب دندان‌ها مي‌شود. يك تغذيه موفق با شير مادر، تجربه‌اي راضي كننده براي هر دوي آنها خواهد بود. مادر شخصاً در امر تغذيه فرزند خود شركت كرده و در واقع يك احساس موثر بودن و به انجام رسانيدن يك كار مهم را خواهد داشت. طفل نيز يك ارتباط نزديك و دلخواه فيزيكي با مادرش برقرار مي‌نمايد. تغذيه توسط مادر همچنين فرصت برقراري يك تماس لذت بخش جسماني بين مادر و فرزند را افزايش مي‌دند
شيردهي براي مادر نيز مزايايي دارد؛ با اولين مكيدن، اكسي توسين آزاد مي‌شود كه با اثر بر رحم موجب جمع شدن سريع رحم و بازگشت آن به حالت اول و جلوگيري از خونريزي پس از زايمان مي‌شود.
شير دادن از ابتلا به سرطان پستان تا حد زيادي جلوگيري مي‌كند و چربي اضافي كه مادر به ميزان 2 كيلوگرم در دوران حاملگي پيدا كرده، با شير دادن از بين مي‌رود. اگر مادر مدت 2 سال شير بدهد، اضافه وزن ناشي از بارداري وي برطرف خواهد شد.
6 فایده شیرمادر برای مادر
1- شیردهی احتمال بارداری مجدد را کاهش می دهد.
2- مادرانی که به نوزاد خود شیر داده اند، از بیماری پوکی استخوان، سرطان سینه، سرطان رحم، سرطان تخمدان، دیابت نوع 2 و سلیاک (عدم تحمل گلوتن گندم) در امان می باشند.
3- شیردهی موجب کاهش وزن مادر می شود. مادر مقدار زیادی کالری را برای ساخت شیر از دست می دهد، در نتیجه افزایش وزن دوران بارداری اش کاهش می یابد.
4- مکیدن سینه مادر باعث ترشح هورمونی می شود که این هورمون، رحم را به سرعت به حالت اول خود برمی گرداند.
5- از نظر اقتصادی ارزان ترین شیر و مناسب ترین شیر برای نوزاد، شیر مادر است.
6- مادری که شیر خود را به کودک می دهد، از نظر روحی و جسمی رشد می کند، کمتر احساس خستگی و اضطراب و دلواپسی می کند و حسی قوی برای برقراری ارتباط با نوزاد خود دارد.
تفاوت شیرمادر با شیر خشک
- نوزاد، پروتئین و چربی شیر مادر را بهتر از شیر خشک هضم می کند.
- ترکیبات شیر خشک تا اندازه ای شبیه ترکیبات شیر مادر است، اما مقدار مواد مغذی آن برای همه نوزادان یکسان است. در حالی که شیر هر مادری متناسب با نوزاد خودش است.
- در نوزادانی که با شیشه شیر تغذیه می شوند، اسهال 3 تا 4 بار بیشتر رخ می دهد.
- تحقیقاتی که به تازگی انجام شده است، نشان می دهد کودکانی که از شیر مادر استفاده می کنند، در دوران کودکی دچار اضافه وزن نمی شوند. در حالی که نوزاد شیر خشک خوار در کودکی 20 تا 30 درصد احتمال اضافه وزن خواهد داشت.
- نوزادانی که در 3 ماه اول زندگی از شیر مادر استفاده می کنند، 34 درصد کمتر از نوزادان شیر خشک خوار احتمال ابتلا به دیابت وابسته به انسولین را خواهند داشت.
- نوزادان شیرمادر خوار نسبت به نوزادان شیرخشک خوار، در بزرگسالی کمتر دچار پرفشاری خون و بیماری های قلبی می شوند.
- نوزاد وقتی خسته شد، می تواند دیگر سینه مادر را مک نزند و مدتی صبر کند و بعد شروع به مک زدن کند، اما در تغذیه با شیشه شیر این امر ممکن نیست.
خواص موجود در شیرمادر
- در اولین روز تولد، کلستروم ( colostrum) که مایعی زرد رنگ و غنی از آنتی بادی است از سینه مادر خارج می شود. این مایع، سیستم ایمنی بدن نوزاد را تقویت کرده و از او در مقابل بیماری ها محافظت می کند.
- هنگامی که نوزاد سینه مادر را مک می زند، در ابتدا، شیر آبکی و شیرین می باشد. بعد از مقداری مک زدن، شیر چرب تر و سفت می شود و احتیاجات نوزاد را برای رشد تامین می نماید.
- شیر مادر بر اساس تغییرات آب و هوا تغییر می کند، مثلا در هوای گرم، نوزاد احتیاجی به آب ندارد، زیرا ترکیب شیر مادر تغییر می کند.
- شیر مادر دارای مواد مغذی، آنتی بادی، هورمون، آنتی اکسیدان و دیگر موادی است که نوزاد به آن احتیاج دارد.
- شیر مادر از مواد مغذی موجود در خون و ذخیره غذایی بدن مادر تامین می شود.
- یک مادر سالم روزانه 644 تا 756 گرم شیر تولید می کند. برای تولید این مقدار شیر، 500 کالری انرژی لازم است.
- شیر مادر دارای 330 میلی گرم کلسیم در هر لیتر است.
مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
اگر شما نوزاد خود را با شیرخشک تغذیه می کنید، ممکن است با برخی موقعیت های ناراحت کننده رو به رو شوید. اگر شما از فرمول درست کردن خوراکی های آماده آگاه باشید، حتما تصمیم می گیرید نوزاد خود را با مواد غذایی «طبیعی» تغذیه کنید، زیرا قرار دادن مواد غذایی طبیعی در رژیم غذایی کودکان، مواد مغذی لازم برای رشد آن ها را تامین می کند. قابل ذ کر است که سهم مادر برای نخوردن شیر مادر توسط فرزندش، خیلی بیشتر از خود کودک است.
تغذیه با شیر مادر در مقابل تغذیه با شیرخشک
جزئیات هر دو نوع تغذیه و مزایای تغذیه با شیر مادر در مقابل فرمول تغذیه ای با شیر خشک بحث می شود.
چرا تغذیه با شیر مادر را باید انتخاب کرد؟
با توجه به نتایج تحقیقات آکادمی اطفال آمریکا (AAP)، شیر مادر بهترین منبع تغذیه برای نوزادان است. به ویژه، نوزادان زیر 6 ماه باید فقط با شیر مادر تغذیه شوند و پس از آن از به صورت تدریجی از شیر جدا شده و به آرامی با دیگر مواد غذایی جامد آشنا شوند.
نتایج تحقیقات آکادمی اطفال آمریکا (AAP)، همچنین ادامه ی تغذیه کودک با شیر مادر را تا حداقل یک سالگی او توصیه می کند، بنابراین، تا زمانی که شما و فرزندتان تمایل به تغذیه با شیر مادر دارید، باید این کار را ادامه دهید.
امتیازات تغذیه با شیر مادر در مقایسه با شیر خشک
• تصور می شود که شیر مادر به منظور کاهش سندرم خطر مرگ ناگهانی نوزاد (SID) بسیار مهم است.
• همچنین شیر مادر نسبت به شیر خشک قابل هضم تر بوده و از دچار شدن نوزاد شما به یبوست و یا تفخ روده ای جلوگیری می کند.
• شیر مادر بهترین منبع از آنتی بادی های طبیعی است، که کودک شما را در برابر بسیاری از بیماری ها و عفونت ها محافظت کرده و با تقویت سیستم ایمنی بدن کودک، او را در مقابل بیماری ها واکسینه می کند.
• مصرف شیر مادر همچنین باعث عمل
کرد شناختی بهتر در کودکان شده و تصور می شود که به منظور بالا بردن هوش فرزند شما هم بسیار مفید باشد.
• همچنین مطالعات اخیر آکادمی اطفال آمریکا (AAP)، نشان می دهد که شیر مادر ممکن است خطر مسائل مربوط به بعضی از بیماری ها از جمله لنفوم، دیابت نوع 1 و 2، کلسترول خون بالا، آسم، سرطان خون و چاقی را در مراحل بعدی زندگی کودک کاهش دهد.
و در نهایت این تصور که تغذیه با شیر مادر تنها مزایایی برای کودکان دارد، نادرست است. تغذیه کودک با شیر مادر، مزایای بیشتری براس خود مادران دارد. زنانی که کودک خود را با شیر مادر تغذیه می کنند، تمایل کمتری برای ابتلا به پوکی استخوان، سرطان تخمدان، دیابت، سرطان سینه و بیماری های قلبی را دارند. علائه بر این موارد، مهم ترین مزیت تغذیه کودک با شیر مادر این است که این نوع تغذیه باعث تقویت پیوند بین مادر و نوزاد می شود.
