کمبود فضاهای سبز در شهرهای جنوب ایران و نقش موثر آن در ایجادسرزندگی شهروندان/امید عطایی

در دنیای امروز چشم انداز انسان از فضای شهری اطرافش تنها از محیط مصنوع تشکیل شده است و روز به روز سطح این محیطهای مصنوع نسبت به فضاهای طبیعی شهر در حال گسترش است.در ایران نیز پیرو همین روند، کالبد زندگی سنتی ما به زندگی آپارتمانی بدون هیچ گونه فضای طبیعی تغییر شکل داده اند، و این در حالی است که هنوز هم نیاز انسان به طبیعت در نهاد او زنده است. مسکن یکی از مهمترین ساخته های بشر و برطرف کننده نیاز او به پناهگاه می باشد.اگر بتوان در شهرها علاوه بر رفع این نیاز ،به نیازهای دیگر او که نور خورشید – هوای پاکیزه و سلامت جسم و روان هستند ،توجه داشت،می توان بسیاری از مشکلات ناشی از زندگی شهری و دور بودن از طبیعت را از زندگی شهری زدود. گیاهان نقشی اساسی در تصفیه هوا و حفظ منابع و جلوگیری از سیلاب دارند .علاوه بر این آنها نقش انکار ناپذیری در آرامش بخشی به انسان و ایجاد حس زیبایی شناسانه ایفا می کنند .آوردن گیاهان به سطح شهر یعنی ایجاد محیطی سبز زیبا برای ساکنین آن ساختمان ،بدین ترتیب کیفیت زندگی (یعنی احساس رضایت از محیط) بالا می رود.فضای سبز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عناصر حیات و پایداری شهر در صورت توجه به استانداردهای زیست محیطی و پراکنش مناسب آن در ارتباط با فاکتورهای مختلفی چون جمعیت، تراکم و مساحت، نتیجه بسیار مثبتی بر بهبود کیفیت زندگی و نشاط مردم خواهد داشت. ولی در شرایط حاضر، بسیاری از شهرهای کوچک و بزرگ استان هرمزگان با معضل کمبود فضای سبز و نیز توزیع نامناسب و عدم پراکنش صحیح آن مواجه می‌باشند که این وضعیت نارضایتی و نزول تدریجی کیفیت زندگی و سلامت افرادشهر را به دنبال خواهد داشتپارک ها و فضاهای سبز، به عنوان یکی از مهم ترین مراکز خدمات رفاهی و تفریحی بوده که علاوه بر جنبه بهداشتی و روانی ، در توسعه پایدار شهری و سیمای شهری از اهمیت بالایی برخوردار می باشند. سرانه پائین فضای سبز چهره خالی از نشاط و سرزندگی را برای شهرها به ارمغان می آورد. توسعه فضای سبز از قبیل پارک ‌ها، بوستان ‌ها و غیره از جمله اقداماتی که شهردارها‌ می‌ توانند با استفاده از این مدل ها به بهبود وضعیت و سرانه فضای سبز کمک کند.و در کیفیت مبلمان شهری نقش موثری ایفا کنید.تصور کنید یک روز صبح از خانه بیرون بیائید و به جای رنگ سبز، همه جا را خاکستری و هوای غبار آلود ببینید ، تازه می فهمید که چقدر به سبز و فضای سبز عادت کرده اید و چقدر خوب لمس می کنید که اگر درختان، گلها و فضای سبز را از زندگیتان بگیرند، دیگر هیچ چیز دیگری جایگزین آن نخواهد بود!...متأسفانه شهرسازی وشهرنشینی در کشور ما با نظم و برنامه ریزی همراه نبوده و تنها نشانه شهرنشینی و توسعه شهری، احداث ساختمانهای بلند و انبوه و افزایش جمعیت و شلوغ شدن محلات و افزایش تعداد ماشین ها و کثیف تر شدن آب و هوا بوده است.فضای سبز، به عنوان بخشی از کالبد و بافت شهرها از دیرباز رابطه بسیار نزدیک و تنگاتنگی با زندگی مردم داشته است و در حال حاضر یکی از ضرورت های اجتناب ناپذیر خدمات شهری شهرداری ها می باشد و از مولفه های مهم نظام زیستی شهرها و نیازهای اساسی جامعه شهری تحت عنوان یک زیرساخت شهری محسوب می شود. بنابراین فضای سبز بایستی از لحاظ کمی و کیفی با نیازها و حجم فیزیکی شهر و متناسب با شرایط اکولوژیک ساخته و ایجاد گردد ومتعاقب آن، فرایند پایداری فضای سبز نیز نیازمند مشارکت جمعی همه شهروندان در حفظ و نگهداری و خودداری از وارد کردن خسارت و صدمات می باشد چرا که شهروندان، استفاده کنندگان اصلی فضای سبز شهری بوده و اصولاً فلسفه ایجاد و توسعه فضای سبز، بهبود شرایط محیطی و ارتقاء سلامت جسمی و روحی شهروندان است.در شهر های جنوبی ایران با توجه به شرایط آب و هوایی نیاز شدیدی به فضا های سبز و پارک های جهت تامین نیازهای اولیه شهروندان داریم تا بتواینم به سرانه استاندارد ایجاد فضاهای سبز برسیم .بر حسب مطالعات انجام شده سرانه متعارف و قابل قبول فضای سبز شهری در شهرهای ایران بین 7 تا 12 مترمربع بیان شده که در مقایسه با شاخص های تعیین شده از سوی برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد(20 تا 25 مترمربع برای هر نفر) رقم کمتری است.بطور کلی میتوان تاثیرات روان شناختی فضای سبز را بر شهروندان بصورت زیر بیان کرد :1- ایجاد آرامش روحی و روانی 2-تاثیرات مثبت در سلامت جسمی و بدنی افراد3-ارتقای کارایی و راندمان عملکردی افراد 4- حل چالش ها و تنگناهای افراد ازطریق تبادل افکار ،مشورت های دوستانه و ... در کانون های رسمی و غیررسمی مستقر در پارک ها و فضاهای سبز5- تاثیر بر روی رفتار انسان ها و پویایی ذهنی و رفتاری آنها6-ماندن افراد در وضعیت های فیزیکی و روحی مناسب از طریق حضور مستمر در فضاهای سبز مثل نرمش،ورزش و ... در این فضاها،با توجه به مطالب بالا وگرمای طاقت فرسای هرمزگان همچنین تاثیر منفی آن درایجاد آرامش شهروندان و ایجاد آسایش شهری امیدوارم که یکی از اولویتهای اصلی برنامه ریزی شهری و طراحی شهر در دستور واولویتهای کاری خود قرار دهیم تا تبوانیم با ایجاد فضای سبز درامکان روند بهبودساکنان شهری و معماری شهری کمک قابل توجهی کرده باشیم.