گفتگو با دکتر آرش قادری

1) خودتان را برای مخاطبین مان معرفی بفرمایید.

به نام خدا. عرض سلام دارم خدمت شما و همه خوانندگان عزیزی که این مصاحبه را مطالعه می کنند و از شما تشکر می کنم که این فرصت را در اختیار من قرار دادید. من آرش قادری هستم متولد 16 آذر 1361 اهل جناح و در حال حاضر ساکن بندرعباس می باشم.

2) از سوابق تحصیلی و دانشگاهی تان بفرمایید.

من دوران دبستان، راهنمایی و دبیرستان را در مدارس جناح گذراندم و سپس در سال 1379 برای دوره پیش دانشگاهی به بستک رفتم. در سال 1380 در کنکور تجربی شرکت کردم و با رتبه 295 در رشته شیمی محض دانشگاه شیراز پذیرفته شدم. پس از اتمام دوره کارشناسی، در سال 1384 به توصیه اساتیدم در دانشگاه شیراز برای تحصیل به دانشگاه بوعلی سینا همدان رفتم و دو سال زیر نظر یکی از اساتید بزرگ کشور جناب دکتر زلفی گل (وزیر فعلی علوم، تحقیقات و فناوری) کار کردم. در سال 1386 دوباره برای ادامه تحصیل در مقطع دکترا به دانشگاه شیراز برگشتم و چهار سال زیر نظر جناب دکتر ایرانپور و جناب دکتر فیروزآبادی از چهره های ماندگار کشور مشغول به کار شدم. علاقه زیادی که خودم به انجام تحقیقات شیمی داشتم در کنار کار کردن با این سه استاد بزرگ باعث گرفتن انرژی و انگیزه برای من بود. پس از فارغ التحصیلی برای دوره پسادکترا به دانشگاه اوساکا ژاپن رفتم و پس از برگشت به کشور بعنوان عضو هیئت علمی دانشگاه هرمزگان مشغول به کار شدم. در حال حاضر نیز همچنان در دانشگاه هرمزگان بعنوان دانشیار گروه شیمی در خدمت دانشجویان هستم.

3) علی رغم انتخاب رشته های زیرشاخه علوم پزشکی، چه عواملی سبب شد رشته شیمی (علوم پایه) را انتخاب نمایید؟

در دوران دبیرستان با توجه به معلم های خوبی که در درس شیمی داشتم به این علم علاقه مند شدم. البته تا قبل از اینکه وارد دانشگاه شوم شناخت عمیقی نسبت به این رشته نداشتم ولی حس خوبی که در دبیرستان و پیش دانشگاهی نسبت به این رشته پیدا کردم باعث شد که اولویت من این رشته باشد و حتی رشته های بسیار مشابه با شیمی، مانند داروسازی را هم در انتخاب رشته کنکور بعد از شیمی انتخاب کردم. الان بعد از سالها که از آن زمان میگذرد خیلی خوشحال هستم که این انتخاب را داشتم و هنوز هم از خواندن کتابهای شیمی واقعا لذت می برم.

4) از رشته های علوم پایه و جایگاه آن در کشورمان و بازار کار آن بفرمایید.

علوم پایه بدون اغراق اساس پیشرفت علمی یک کشور را تشکیل می دهد و به سان یک پایه است که سایر علوم تجربی بر روی آن قرار می گیرند. به همین دلیل در کشورهای پیشرفته دنیا رشته های علوم پایه مانند شیمی، فیزیک و زیست شناسی از جایگاه بسیار بلندی برخوردار هستند و معمولا فارغ التحصیلان این رشته ها بلافاصله بعد از فارغ التحصیلی وارد بازار کار بسیار خوبی می شوند و دولت ها نیز با قدرت زیاد از تحقیقات علوم پایه حمایت می کنند. متاسفانه در کشورهای در حال توسعه مانند ایران که غالبا مصرف کننده علم هستند و نه تولید کننده، جایگاه علوم پایه مغفول مانده است و بیشتر بازار کار را رشته های مهندسی و اپراتوری اشغال کرده اند ولی با این وجود برای رشته های علوم پایه هنوز هم بازار کار مناسب در داخل کشور پیدا می شود.

5) از اهمیت رشته شیمی و گرایش شیمی آلی و کاربرد آن بفرمایید.

شیمی دانش بسیار گسترده ایست که در تمام جنبه های زندگی انسان نفوذ کرده است و آنقدر گسترده است که شما هر علم طبیعی را که نام ببرید خواهید دید بخش اعظم آن ارتباط مستقیم با شیمی دارد. شیمی آلی نیز از گرایش های بسیار مهم شیمی است که خودش پایه بسیاری علوم دیگر مانند بیوشیمی، پزشکی، پلیمر و ... است. بسیاری از ترکیباتی که روزانه می بینیم مانند اغلب داروهایی که مصرف می کنیم، رنگها، سموم و آفت کش ها، پلاستیک، چوب و بسیاری از ترکیبات دیگر ترکیبات آلی هستند که اگر بخواهم در مورد هر کدام توضیح بدهم به حجم چندین کتاب می شود.

6) چه عواملی سبب شد ادامه تحصیل در این رشته و امتیاز هیئت علمی را به حضور در بازارکار ترجیح دهید؟

واقعیت امر این است که من در ابتدای تحصیل هیچ برنامه ای برای عضویت در هیئت علمی دانشگاه نداشتم. ولی وقتی در مقطع دکترا درس می خواندم دوستان با من تماس گرفتند و گفتند که دانشگاه هرمزگان قصد دارد رشته شیمی را تاسیس کند و پیشنهاد دادند که من هم درخواست خود را برای عضویت هیئت علمی دانشگاه بفرستم. همزمان اساتیدم در دانشگاه شیراز نیز از من خواستند که منتظر بمانم و پس از فارغ التحصیلی برای هیئت علمی دانشگاه شیراز اقدام کنم. در نهایت با توجه به جوانب امر تصمیم گرفتم در بندرعباس و در دانشگاه هرمزگان مشغول به کار شوم. طبیعتا اگر حوادث اینچنینی اتفاق نمی افتاد شاید وارد بازار کار آزاد می شدم. ولی هم اکنون از موقعیت خودم بسیار راضی هستم و علاقه زیادی به این شغل دارم و اغلب روزها تا بعد از غروب آفتاب هم در محل کار خود می مانم و مشغول هستم.

7) در حال حاضر با توجه به شرایط کنونی کشور، توصیه شما به دانشجویان برای تحصیلات تکمیلی چیست؟

متاسفانه در سالهای اخیر با توجه به رشد بی رویه مقاطع تحصیلات تکمیلی و سیاست گذاری نادرست، شاهد افت بسیار زیاد کیفیت در تحصیلات تکمیلی هستیم. بسیاری از دانشجویان تحصیلات تکمیلی در دانشگاه های ضعیف تر عملا هیچ انگیزه علمی برای ادامه تحصیل ندارند و صرفا برای گرفتن درجه شغلی بالاتر و دریافت حقوق بیشتر وارد این مقاطع شده اند. همین موضوع باعث شده است که سایر دانشجویان هم انگیزه خود را از دست بدهند و برای جایگاه خودشان ارزش قائل نباشند. یکی از مهمترین نکاتی که دانشجویان تحصیلات تکمیلی باید در نظر داشته باشند این است که بدانند برای پیشرفت در یک رشته باید سخت تلاش کنند. متاسفانه بارها شنیده می شود که در جامعه به دانش آموزان القا می کنند که شما فقط از سد کنکور بگذرید و وارد دانشگاه شوید دیگر کار تمام است و سختی ها تمام شده است. در حالی که اصلا این گونه نیست. اتفاقا وارد شدن به دانشگاه شروع سخت کار کردن است. هر چه مقطع بالاتر می رود کارها سخت تر می شود. دانش آموزی که هدفش فقط گذشتن از سد کنکور باشد، قطعا در زمان دانشجویی افت می کند و نمی تواند موفق باشد.

8) با توجه به حضورتان در خارج از کشور، تحصیل در دانشگاه های ایران با خارج از کشور چه تفاوت هایی دارد؟ پیشنهاد شما به دانشجویان چیست؟

به نظر من تدریس دروس تئوری در دانشگاه های بزرگ کشور تفاوت زیادی با دانشگاه های کشورهای پیشرفته دنیا ندارد. سرفصل ها تقریبا مشابه هستند و زمان صرف شده برای هر کورس هم تقریبا مشابه است. تفاوتهای کمی که در این میان وجود دارد هم خیلی قابل ذکر نیست. حتی بعضا دیده ام که سطح دروس ارائه شده در برخی کشورها پایین تر از ایران است. چند سال قبل برای انجام یک کار تحقیقاتی مدتی در ایتالیا بودم و در یک آزمایشگاه کار می کردم. روزی یکی از دوستان ایتالیایی که استاد دانشگاه بود پیش من آمد و گفت امروز امتحان فاینال شیمی آلی دارم و از من خواست که با او سر کلاسش بروم و چند سوال هم من از دانشجویان بپرسم. آنجا متوجه شدم که سطح کلاس به هیچ وجه در سطح کلاس دانشگاه های خوب ایران نیست. منتها تفاوت بزرگی که وجود دارد در دروس عملی و ارتباط دادن مطالب تئوری به کارهای عملی است و دقیقا همین باعث اختلاف سطح تکنولوژی در کشورهای پیشرفته با کشور ما شده است. در کشورهای پیشرفته بیش از 5/2 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به امر پژوهش های تحقیقی و توسعه ای اختصاص می دهند در حالی که در ایران این مقدار تنها 5/0 درصد است. با این وضع طبیعی است که آنها بهتر می توانند امکانات کارهای عملی را در دانشگاه هایشان فراهم کنند و دانشجویان را در این زمینه آموزش دهند. البته در زمینه ارتباط دادن اصول تئوری با واقعیات بیرونی کم کاری از طرف اساتید دانشگاه های کشور ما هم بوده است که بایستی با کار کارشناسی و الگو گرفتن از کشورهای موفق در این زمینه تدبیری اندیشیده شود.

9) از دانشگاه هرمزگان و امکانات آن در مقایسه با سایر دانشگاه های کشور بفرمایید.

دانشگاه هرمزگان بزرگترین دانشگاه استان هرمزگان است و یک دانشگاه نو پا شناخته میشود که کمتر از سی سال قدمت دارد. در سالهای اخیر در زمینه امکانات رفاهی، آزمایشگاهی و آموزشی پیشرفت قابل توجهی داشته است ولی هنوز نسبت به دانشگاه های بزرگ کشور کمبودهای زیادی دارد که ان شاءالله در سالهای آینده این اختلاف کمتر شود و بتوانیم حرف های بیشتری برای گفتن داشته باشیم.

10) بیان سوابق خود در دانشگاه هرمزگان و امکانات و رشته های موجود

من از سال 1391 در دانشگاه هرمزگان شروع به کار کردم. شروع به کار من مصادف با تاسیس رشته شیمی و پذیرش اولین ورودی کارشناسی شیمی محض در دانشگاه هرمزگان بود. یک سال بعد از آن هم ما مقطع کارشناسی ارشد را در دو گرایش شیمی تاسیس کردیم. از سال 1396 به مدت دو سال بعنوان مدیر گروه شیمی فعالیت می کردم و از سال 1398 تا الان هم رئیس آزمایشگاه مرکزی دانشگاه هستم. در این مدت که مسئولیت اجرایی داشتم در حد توان سعی کردم امکانات خوبی را برای تحقیق و آموزش دانشجویان و محققین دانشگاه فراهم کنم و در همین راستا علاوه بر ارتقاء سطح ایمنی آزمایشگاه ها، تجهیزات مناسبی نیز برای تجهیز آزمایشگاه های تمام دانشکده ها فراهم شد. در حال حاضر علاوه بر آزمایشگاه دانشکده ها، آزمایشگاه اسپکتروسکوپی و کروماتوگرافی، آزمایشگاه بیوتکنولوژی، آزمایشگاه پیشرفته روباتیک و هوش مصنوعی و ... نیز زیر نظر آزمایشگاه مرکزی فعالیت می کنند و در مجموع با کمک های هیئت رئیسه دانشگاه امکانات مناسبی فراهم شده است.

11) از خاطرات خود در ژاپن بفرمایید.

من پس از فارغ التحصیلی دکترا از دانشگاه شیراز، برای دوره پسادکترا به دانشگاه اوساکا ژاپن رفتم. در این دوره در یک آزمایشگاه بسیار پیشرفته زیر نظر یکی از اساتید بزرگ ژاپن کار کردم. آزمایشگاهی که در آن کار می کردم از امکانات و دستگاه های بسیار پیشرفته برخوردار بود که نمونه آنها را تا قبل از آن هرگز ندیده بودم. به مرور نحوه کارکردن با این دستگاه ها را یاد گرفتم و توانستم کارهای خوبی در این مقطع انجام دهم و دوستان خیلی خوبی هم در آنجا پیدا کردم که هنوز با آنان در ارتباط هستم و تبادل اطلاعات میکنیم. پس از برگشت به ایران در دانشگاه هرمزگان شروع به کار کردم. بعد از دو سال کار در دانشگاه هرمزگان، ایمیلی از دفتر پشتیبانی دانشگاه اوساکا و همچنین از استادم در ژاپن دریافت کردم که قصد استخدام یک عضو هیئت علمی برای دانشگاه اوساکا داشتند و به من پیشنهاد دادند که برای این موقعیت اقدام کنم. واقعیت این بود که خودم هم از این پیشنهاد بسیار تعجب کردم که دانشگاه بسیار بزرگ اوساکا با وجود اساتید مشهوری که دارد، بدون اینکه من درخواستی داده باشم چنین ایمیلی را برای من بفرستد. البته که موقعیت بسیار مناسبی بود و از نظر مالی هم وضعیت خیلی خوبی داشت. در ابتدا برای رفتن سر دوراهی گیر کردم. از یک طرف من قصد زندگی دائم در خارج از کشور را نداشتم و از طرفی هم این موقعیت تجربه بسیار خوبی برای من بود. لذا طبق قانون وزارت علوم که اجازه مرخصی بدون حقوق را برای مدتی به ما می داد، از دانشگاه هرمزگان مرخصی بدون حقوق گرفتم و با دانشگاه اوساکا نیز به تفاهم رسیدیم که برای کمتر از یک سال به آنجا بروم و بعد برگردم و همین کار را هم کردم. در این دو مقطع که در ژاپن بودم با ساختارهای دانشگاهی ژاپن آشنا شدم، برخورد زیادی با مردم ژاپن داشتم، با سیستم شهرداری، ادارات و بانک های ژاپن آشنا شدم و در کل تجربیات ارزنده ای کسب کردم. یکی از مواردی که در ژاپن توجه من را به خودش جلب کرد احترام زیاد به حقوق شهروندی بود. یکی از مصادیق آن هم این بود که تمام قوانین ژاپن برای دو سال بعد وضع میشود و هیچ قانونی بلافاصله پس از تصویب اجرا نمی شود (البته به استثنا شرایط اضطراری مانند کرونا، سونامی و ...). بعنوان مثال یادم هست در سال 2013 در دانشگاه اوساکا در چندین محل اطلاعیه زده بودند که از سال 2015 کسی در محوطه دانشگاه سیگار نکشد! در حالی که به نظر این قانون خیلی ساده ایست و می شد از همان سال 2013 نیز آن را اجرا کرد ولی برای اینکه مردم به زحمت نیفتند و به مرور به قانون عادت کنند چنین برنامه ای را اجرا می کردند.

12) چه تعداد مقاله و کار علمی به ثبت رسانده اید؟

از زمان دانشجویی تا کنون حدود 30 مقاله علمی چاپ کرده ام که همه اینها با راهنمایی اساتیدم و با تلاش دانشجویانم به نتیجه مطلوب رسید.

13) در حیطه تخصصی شما، تا چه اندازه میتوان با سرمایه گذاری بر ایده های دانش بنیان در راستای درآمدزایی و ایجاد اشتغال تلاش کرد؟

رشته من شیمی آلی است و بیشتر بر روی کاتالیست تحقیق میکنم. در این حیطه نیازهای بسیاری زیادی در صنعت وجود دارد. بسیاری از کاتالیست های مورد نیاز صنایع بزرگ در حال حاضر از خارج از کشور وارد می شود. در همین بندرعباس لیست مواد شیمیایی و کاتالیست های مورد نیاز سالانه توسط صنایع بزرگ اعلام می شود. فعالیت شرکت های دانش بنیان در راستای رفع این نیازها درآمدهای کلانی را می تواند برای آنها داشته باشد. بسیاری از دوستان نزدیک من در شهرهای دیگر کشور در همین زمینه فعالیت میکنند و در کارشان بسیار موفق هستند. البته طبیعی است که در ابتدا یک سرمایه اولیه لازم دارد که در بسیاری از اوقات خود صنایع این سرمایه گذاری را می کنند. نکته ای که برای سرمایه گذاری در این زمینه خیلی مهم است این است که سرمایه گذار باید بداند که اگر از یک ایده اولیه حمایت میکند نباید انتظار داشته باشد که بلافاصله طرح به سود دهی برسد. طبیعتا ممکن است یکی دو سال سرمایه گذار پول خرج کند و تحقیقات نتیجه ای نداشته باشد ولی اگر نتیجه مطلوب حاصل شود سود سرشاری را نصیب سرمایه گذار خواهد کرد. بخصوص در وضعیت حال حاضر کشور که با تحریم های زیادی روبرو هستیم و ورود بسیاری از مواد شیمیایی به کشور با مشکل مواجه شده است، فعالیت در زمینه تولید و بهینه سازی مواد شیمیایی مورد نیاز صنایع بسیار سودده خواهد بود.

14) با توجه به شرایط جامعه، بازارکار و درآمد انتخاب رشته های دانشگاهی را مستلزم رعایت چه نکاتی میدانید؟

متاسفانه وضعیت جامعه ما بسیار ناپایدار است و برای کسانی که اول راه هستند و قصد ورود به دانشگاه دارند بسیار مشکل است که از ابتدا پیش بینی کنند در سالهای آینده چه اتفاقی خواهد افتاد و چه شغلی مناسب تر خواهد بود. به همین خاطر من نظرم این است که هر کس به هر رشته ای علاقه دارد وارد همان رشته شود. اگر با علاقه درس بخواند و در طی تحصیل تحت تاثیر جو منفی مردم قرار نگیرد قطعا موفق خواهد شد. من تا بحال ندیدم در هیچ رشته ای شخصی در یک دانشگاه تراز اول درس خوانده باشد و با پشتکار تحصیلاتش را ادامه داده باشد ولی الان بیکار مانده باشد.

15) جهت پیشرفت هر چه بیشتر دانشجویان، علاوه بر دروس دانشگاهی، انجام چه اموری را پیشنهاد می کنید؟

دانشجویان حتما باید در کنار درس و دانشگاه حداقل به یک فعالیت فوق برنامه نیز مشغول باشند تا بصورت تک بعدی رشد نکنند. مثلا در فعالیت های ورزشی شرکت کنند، در انجمن های علمی کار کنند، مشغول فعالیت های هنری باشند، فراگیری یک زبان جدید را آغاز کنند و ...

16) با توجه به حضورتان در بندرعباس، ارتباطتان با همشهریان در بندرعباس و جناح چگونه است؟ چند وقت یکبار میتوانید در منطقه حضور داشته باشید؟

در بندرعباس با توجه به محل کار و محل سکونت بیشتر با همکارانم در دانشگاه در ارتباط هستم ولی سعی می کنم حداقل ماهی یک بار برای دو سه روز در جناح باشم که این زمان بسته به شرایط کاری ممکن است کم و زیاد شود.

17) اگر فرصت آزادی داشته باشید، به چه اموری سرگرم می شوید؟

در اوقات فراغت معمولا کتابهای غیر درسی مطالعه می کنم و مشغول یادگیری زبان های غیر انگلیسی می شوم.

18) دوست دارید از چه کسانی تقدیر کنید؟

اول از پدر و مادرم تشکر می کنم که در تمام مراحل زندگی مشوق من بودند و با دقت و وسواس انرژی و تلاش خود را برای پیشرفت من گذاشتند. از همسرم بسیار متشکرم که با صبر زیاد شرایط کاری من را تحمل می کند و همیشه یار و یاور من است. همچنین از خواهران و برادرم، اساتید، همکاران، دانشجویان و دوستان عزیزم هم بسیار ممنونم. همگی آنها بخشی از موقعیت فعلی من هستند و بدون حضور آنان شرایط برای من بسیار متفاوت می بود.

سخن پایانی شما.

از شما تشکر می کنم که این موقعیت را در اختیار من قرار دادید. امیدوارم شاد و سربلند و سلامت باشید.