آیا ترکیه هدف بعدی اسرائیل در خاورمیانه خواهد بود؟

روابط ترکیه و اسرائیل تاکنون دو دوره متفاوت را پشت سر گذاشته است. در دوره نخست، دولت‌های وقت ترکیه که مناسبات نزدیکی با اسرائیل داشتند، تمرکز خود را از خاورمیانه به سمت اروپا بردند؛ هرچند اروپا هرگز ترکیه را به عنوان عضو کامل به رسمیت نشناخت، اما همواره او را در آستانه عضویت نگه داشت و امیدی مبهم برایش باقی گذاشت. در این دوران، با دورشدن ترکیه از جهان عرب و اسلامی، اسرائیل با آزادی عمل کامل دست به هر اقدامی می‌زد.  هرگاه ترکیه اندک اعتراضی نشان می‌داد، فشارهای آمریکا تشدید می‌شد و تنش‌های داخلی نیز فوران می‌کرد.

 نقطه عطف این روند اما با به قدرت رسیدن رجب طیب اردوغان رقم خورد: برای نخستین بار، ترکیه آشکارا به اسرائیل فهماند که دیگر نمی‌تواند بی‌محدودیت در منطقه پیش برود و آنکارا حاضر نیست به هر خواسته‌ای تن بدهد. اوج این دگرگونی در کنفرانس داووس سال ۲۰۰۹ به نمایش درآمد، زمانی که اردوغان با همان جمله معروف «وان دقیقه» خطاب به رئیس جمهور اسرائیل، اعتراض خود را علنی کرد.

در آن مقطع، من ( نویسنده) به عنوان مشاور رسانه‌ای رجب طیب اردوغان، او را در سفر به داووس همراهی می‌کردم. هنگام بازگشت به هواپیما، نشستی با تیم مشاوران برگزار شد و اردوغان قاطعانه اعلام کرد: «هر اتفاقی بیفتد، از موضع خود عقب‌نشینی نمی‌کنیم.» همین تصمیم سرآغاز دوره‌ای تازه و تاریخی برای ترکیه شد. از همان زمان، اسرائیل تلاش‌های خود را برای برهم زدن ثبات داخلی ترکیه آغاز کرد و هنگامی که به تنهایی راه به جایی نبرد، از شبکه گولن؛ جریانی که رهبر آن پیش از مرگ در آمریکا اقامت داشت برای تدارک یک کودتای نظامی بهره گرفت.

در ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۶، این کودتای نظامی به رهبری فتح‌الله گولن و سازمان «فیتو» رخ داد اما با شکست مواجه شد: ۲۵۱ نفر جان باختند و بیش از دو هزار نفر مجروح شدند. با وجود حمایت‌های پنهان آمریکا و اسرائیل از این کودتا، ترکیه از این بحران قوی‌تر و مستحکم‌تر بیرون آمد.

۹۶ درصد ترک‌ها، اسرائیل را دشمن می‌دانند

حمله به ایران همواره از آرزوهای دیرین اسرائیل بود، اما تل‌آویو سال‌ها در متقاعد کردن واشنگتن به انجام اقدام نظامی ناکام مانده بود. سرانجام، اسرائیل توانست آمریکا را به بمباران تأسیسات هسته‌ای ایران وادار کند. هر کس تصور کند اسرائیل در همین نقطه متوقف خواهد شد، به خطا رفته است. ترکیه، سیاست‌های تهاجمی و توسعه‌طلبانه اسرائیل را خطری مستقیم برای امنیت ملی خود تلقی می‌کند و بر همین مبنا، دکترین امنیتی و دفاعی‌اش را بازتعریف کرده است. پس از حمله به ایران، اردوغان صراحتاً اعلام کرد که ترکیه راهبردهای دفاعی و امنیتی خود را از نو طراحی و تدوین خواهد کرد.

در شرایطی که سیاست‌های تهاجمی اسرائیل به اقدامات نظامی تبدیل شده، دیگر هیچ کشوری نمی‌تواند خود را مصون بداند؛ به‌ویژه حالا که رؤیای «سرزمین موعود» عملاً به یک سیاست اجرایی تبدیل شده و ترکیه نیز سطح هشدار و آمادگی خود را به بالاترین حد رسانده است. کشوری که یکی از بزرگ‌ترین ارتش‌ها و صنایع دفاعی جهان را در اختیار دارد، اکنون به طور جدی راهبردهای امنیتی‌اش را برای مقابله با تهدیدهای توسعه‌طلبانه اسرائیل بازنگری می‌کند و این روند در آینده بیشتر خود را نشان خواهد داد. جالب توجه آن است که ۹۶ درصد مردم ترکیه، اسرائیل را خطری جدی می‌دانند و نسبت به سیاست‌هایش خشمگین هستند. حقیقت این است که تا زمانی که اسرائیل به رؤیای «سرزمین موعود» دل بسته، نه دولت و نه ملت هیچ کشور خاورمیانه‌ای در امان نخواهد بود. اما چرا بسیاری این واقعیت را انکار می‌کنند؟ پاسخی برای آن ندارم.