قشم جزیرهای متفاوت با موقعیت جغرافیایی خاص و چشم اندازهای زیباست. ازدیاد مسافرتها به این جزیره از سراسر کشور خصوصاً در ایام تعطیلی مثل تابستان و نوروز دلیلی برای این ادعاست. برخی وجود بازارهای مناسب در قشم و درگهان را دلایل اصلی سفر به جزیره میدانند. اما بررسیها نشان می دهد که انگیزه اصلی سفر گردشگران به جزیره قشم سیاحتی می باشد نه تجاری.
جزیره قشم طبیعت خاصی دارد که این تنوع بندرت در یک جزیره جمع میشود. پوشش گیاهی، سواحل زیبا، صخرههای بزرگ، آثار تاریخی، جنگلهای حرا، دره ستارگان و...هر یک میتواند انگیزهای برای سفر به یادماندنی به جزیره قشم باشد. با وجود این اماکن طبیعی، تلاش قابل تقدیری از سوی منطقه آزاد و سایر دستگاههای اداری مسئول در جزیره قشم برای ساخت و توسعه سدهای خاکی در جزیره صورت گرفته است که تبعات مفیدی را برای اهالی جزیره و گردشگران به همراه داشته است.
در سالهای اخیر تعداد زیادی سد خاکی در نقاط مختلف جزیره قشم ساخته شده است. این سدها غالباً در مسیر درهها و در جهت عبور سیلاب در هنگام بارندگی ساخته شدهاند تا از سرازیر شدن آب باران به دریا جلوگیری کنند. قشم مثل سایر مناطق هرمزگان جزیرهای کم آب است. به طور سنتی آب مردم از طریق آب انبارها تامین میشده است. آب انبارها که در زبان محلی به آن برکه میگویند معمولاً در مسیر عبور آب باران یا کوه پایهها ساخته میشدند، تا در هنگام بارندگی از سیلابها پر شوند. آب انبارها نقش مهمی را در آبادانی روستاها و حتی کشاورزی ایفا مینمودهاند. پس در مناطقی که امکان ساخت آب انبار بیشتر بوده آبادانی نیز بیشتر بوده است. با گذر زمان و گسترش آبادایها و ازدیاد جمعیت آب انبارها دیگر پاسخگوی نیاز مردم جزیره نمیباشند.
با ساخت سدهای خاکی در نقاط مختلف جزیره امروزه تحولی در منابع آبی مردم ایجاد شده است. هر چند که آب سدها به طور کامل نیاز آب مردم جزیره را تامین نمیکند و میزان این نیاز به بارندگی سالیانه در جزیره بستگی دارد، اما آب سدهای خاکی سبب شده تا حداقل مردم شهرهای همجوار این سدها از آب شرب و پاکیزه باران بهرهمند باشند. معمولاً آب سدها خاکی توسط تانکرها به شهرهای جزیره منتقل میشود و در آنجا به فروش میرسد. آب سدهای خاکی در جزیره قشم بر رونق کشاورزی در مناطق پیرامونی این سدها تاثیر گذاشته است. زیر آب این سدها با کانالهای خاکی یا لوله به باغها و زمینهای کشاورزی و نخلستانهای پیرامونی منتقل میشود. آب سدهای خاکی در جزیره قشم به تقویت سفره آبی زیرزمینی جزیره نیز کمک می کند زیرا با گذر زمان آب به درون زمین نفوذ کرده و سفره های آبی را تقویت می کند. نتیجه این تقویت، بالا آمدن سطح آب چاه ها و شیرین شدن آب آنهاست که خود این امر مرتفع کننده بخشی از نیازهای آبی مردم جزیره می باشد.
هر چند که ساخت سدهای خاکی با انگیزه تامین آب شرب و تقویت چاههای جزیره صورت گرفته است، اما ساخت این سدها و دستاوردهای دیگری هم داشته است. مهمترین دستاوردهای ایجاد ناحیه گردشگری در اطراف سدهای خاکی میباشد. بعد از هر بارندگی و تا مدت مدیدی سدهای خاکی در جزیره از آب پر میشوند و مناظر زیبایی را برای گردشگران به وجود میآورند. این سدها بعد از بارندگی به دریاچه های کوچکی تبدیل میشوند که درختان را زیر آب پنهان میکنند، سبب سرسبزی محیط اطراف میشوند و حتی بر لطافت آب و هوای مناطق پیرامونی خود تاثیر میگذارند. سدهای خاکی بعد از پر آب شدن چشم انداز زیبایی را برای گردشگران به وجود میآورند که خود این مناظر جلوهای دیگر از زیبایی جزیره قشم را به نمایش میگذارد.
اهالی جزیره قشم در روزهای تعطیل و مسافران در تمامی ایام هفته یکی از مناطق سکونت خود را برای تفریح در مجاورت سدهای خاکی انتخاب می کنند. این سدها به دلیل آب و هوای مناسب جزیره خصوصاً در ایام زمستان، میزبان انبوع و انواع پرندگان دریایی و مهاجر هستند که از مناطق دور دنیا سدهای جزیره را برای سکونت زمستانی خود برگزیدهاند. در حال حاضر مهمترین سدهای جزیره قشم عبارتند از سد خالصی، پی پشت، گیاهدان، گربدان، رمکان و مسن.
سرمایهگذاری منطقه آزاد بر این سدها مثل تقویت استحکام آنها، ایجاد محلهایی برای سکونت گردشگران، ایجاد روشنایی در حوالی سدها و استفاده از قایق های پارویی برای تفریح مسافران در کنار اجرای طرح مطالعه و توسعه سدهای خاکی در دیگر مناطق مستعد جزیره قشم می تواند گامی مهم در تحول تقویت منابع آبی جزیره و ایجاد تفریحگاه های جدید باشد.
