نگاهی کوتاه به تاریخ شهرهای استان هرمزگان

بندرعباس

تاریخ گذشته بندرعباس را در روستای کوچکی بنام (( سورو )) می توان جستجو کرد . تا قبل از اسلام شهری در محل بندرعباس فعلی وجود نداشت. برای قرنها در بندرعباس آبادی قابل توجهی حاکم نبود. آنچه به اهمیت و شهرت بندرعباس انجامید، خیمه زدن پرتغالیها در سال ۱۵۱۴ م دراین شهر بود پرتغالیها نام این بندر را ( کامراوا ) نامیدند که معنای بندر خرچنگ را داشت. کم کم این بندر، بندر گامبرون یا جرون نام گرفت. در سال ۱۶۲۲ م شاه عباس پرتغالیها را از این شهر بیرون کرد و از آن زمان این شهر، بندر عباس نامیده می شود . در گذشته بندرعباس شهر مهمی برای انگلیسیها و هلندیها بود، از اینرو آنها در این شهرتجارتخانه داشتند و از بندر آن برای بارگیری کشتی ها از نقاط دور و نزدیک مثل عثمانی و هند و آفریقا استفاده می شد .

تا روی کار آمدن نادر شاه در ایران، بندر عباس بندر مهمی برای انگلیسیها و کمپانی هند شرقی بود . اما نادر شاه مرکز بندری ایران را به بوشهر منتقل کرد و از هماندوره انحطاط اقتصادی بندرعباس آغاز شد . در دوره قاجار و پس از مشروطیت بندرعباس برای سالها جزء استان فارس بود . اما درتقسیمات فعلی کشور این شهر مرکز استان هرمزگان محسوب می شود . امروزه بندرعباس یکی از مهمترین بنادر خلیج فارس و مهمترین بندر ترانزیتی ایران محسوب می شود و اکثر جمعیت آنرا مهاجران دیگرشهرهای کشور تشکیل می دهند .

بندرلنگه

تاریخ دولتهای قبل از اسلام در ایران در مورد شهرهای خلیج فارس چندان شفاف نیست با اینحال از شهری آباد بنام (( گوگانا )) در دوره هخامنشیان نام برده می شود که احتمال میرود بندرلنگه فعلی باشد. عدم توجه جدی دولتهای مرکزی به شهرهای واقع در کنار خلیج فارس سبب شده که این شهرها در طول تاریخ همواره شاهد تهاجم مهاجمان خارجی باشند .

مهمترین گروهی که به بندرلنگه تاخته اند اعراب جواسم بوده اند. آنها در سال ۱۷۶۰م بندرلنگه ، قشم و بندرشناس را تصرف نمودند . در آن زمان دولتهای مرکزی قادر به مقابله دائمی با این مهاجمان نبودند، لذا در زمان حکومت زندیه ، کریم خان زند دستور اقامت اعراب جواسم را در بندر لنگه و نقاط اطراف آن صادر کرد.

با گذشت زمان این اعراب در اجتماع و فرهنگ بندرلنگه حل شدند و خود در آبادانی و رونق منطقه کوشیدند. اوج رونق بندرلنگه در دو دوره زندیه و قاجار می باشد ، زیرا در این دوران این شهر رابط تجاری میان شیراز و خلیج فارس بوده است و در دوران قاجار بندرلنگه به عرصه رقابت استعمارگران فرانسوی، بلژیکی و انگلیسی بوده و همه آنها در بندرلنگه کنسولگری داشته اند و گمرک بندرلنگه زیر نظر بلژیکیها اداره می شده است.

شروع جنگ جهانی اول و دوم و شیوع قحطی و بیماری سبب انحطاط بندرلنگه از اواخر دوران قاجار و اوایل دوران پهلوی در ایران شد و اکثر مردم آن از این شهر مهاجرت کردند و بسیاری از آبادیها و بناهای زیبا در این شهر روبه ویرانی نهاد .

میناب

این شهر اکنون در غرب استان هرمزگان واقع شده است و از بنادر مهم استان در امر مبادلات بازرگانی محسوب می شود .

تاریخ شهر میناب به قرنها قبل از میلاد مسیح (ع) باز می گردد . در سال ۳۲۶ ق.م اسکندر مقدونی یکی از سرداران خود را از راه میناب رهسپار مکران کرد و او در شهر هرمز ( در نزدیکی میناب فعلی) مورد استقبال مردم قرار گرفت. در گذشته هرمز شهری آباد و دارای حکومتی نیمه مستقل در نزدیکی میناب فعلی بودهاست ، تا اینکه درسال ۱۰۰۰ م مورد تهاجم یکی از شیوخ عمان قرار گرفت. در سال ۱۳۰۰م حمله نوادگان تیمور لنگ خرابی بسیاری برای اهالی میناب به بار آورد و در نهایت حکومت هرمز سقوط کرد و سلطان آن به جزیره هرمز فعلی پناه برد و بدین ترتیب حکومت هرمز در خشکی به پایان رسید . در اوایل قرن نوزدهم میلادی سلطان عمان با حمایت انگلیسی ها بخش عظیمی از جنوب ایران از جمله میناب اشغال کرد ولی در سال . ۱۸۵۲ م با توافق دولت ایران و عمان سواحل جنوبی و جزایر خلیج فارس به مالکیت ایران در آمد. میناب در طول تاریخ همواره از قطبهای کشاورزی منطقه بوده است . وجود رودخانه میناب در نزدیکی آن، این شهر را به مرکزی برای تولید انواع محصولات کشاورزی مثل لیمو، مرکبات وانبه تبدیل کرده است. اکنون بر رود سام میناب سد استقلال زده شده است که تامین کننده آب شرب شهر بندرعباس نیز می باشد.

جاسک

قدمت شهر جاسک به دوران ایران باستان باز می گردد و این شهر یکی از کانونهای معتبر آئین میترا بوده است و معبدی بنام آناهیتا از آن دوران در جاسک باقیمانده است .

جاسک در دورانهای مختلف گاه جزء سیستان، مکران یا هرمز بوده است . تهمتن بن تورانشاه معروف به سلطان قطب الدین در سال ۱۳۳۰ م به بعد در جاسک حکومت داشته است که از سلاطین بزرگ منطقه بوده است . در قرن هفدهم انگلیسیها جاسک را یکی از بنادر تجارتی خود قرار دادند و کمپانی هند شرقی در این شهر افتتاح شد . در همان سالها جاسک به محیطی برای رقابت هلندیها و انگلیسیها تبدیل شد، ولی در نهایت انگلیسیها برنده این رقابت شدند. انگلیسیها برای حفظ موقعیت خود در جاسک اقدام بهایجاد خطوط تلگراف وخطوط تلگراف و کابل زیر دریایی نمودند . طولی نکشید که جاسک به مرکز ارتباطی میان عمان و هند تبدیل شد.

در سال ۱۹۳۲م دولت ایران دست به اقداماتی زد که نتیجه آن محدود شدن قدرت استعمار گران بود و در نهایت جاسک در تقسیمات کشوری جزء استان هرمزگان قرار گرفت .

در شرایط فعلی شهر جاسک بزرگترین بندر شرق استان هرمزگان محسوب می شود وشهری آباد برای تجارت دریایی با کشورهایی چون عمان ، هند و پاکستان است .

قشم

ایرانیان در دوران قبل از اسلام جزیره قشم را (( بنوکاوان )) ، (( ابن کوان )) ، (( برخت )) ، ((ابرکافان)) و (( لافت )) می نامیدند . آثار تاریخی از دوران هخامنشیان ، اشکانیان، ساسانیان وحمله اسکندر در قشم موجود است. در زمان خلیفه دوم، اسلام از طریق بحرین وارد جزیره قشم شد و در نهایت آتشکده ها تبدیل به مسجد شد. اولین مسجد در جزیره قشم به دستور عمروعاص در روستای کوشه ساخته شد. مردم قشم برای قرنها شاهد هجوم بی اماناعراب جنوبی حوزه خلیج فارس به جزیره بوده اندو غالب حکومتهای مرکزی وقت دفاع از این جزیره را پیدا نمی کردند .

در زمان حمله مغول رئیس سلسله توران در جزیره قشم مستقر شد و به آبادانی آن پرداخت و از آن دوران قشم دارای حکومت نیمه مستقل شد. در سال . ۱۵۰۷ م پرتغالیها در جزیره قشم استحکامات نظامی ایجاد کردند و این وضع تا زمان شاه عباس صفوی و حمله امام قلی خان به قشم ادامه داشت . صد سال بعد قشم به اشغال هلندیها در آمد، اما به علت گرمای شدید حضور آنان در این جزیره دوام نیاورد.

در قرن ۱۸ میلادی قشم به تصرف حاکم عمان در آمد تا اینکه نادرشاه از معدود شاهان ایرانی که به بنادر این منطقه توجه داشت آنها را از جزیره بیرون کرد . بعد از مرگ نادرشاه قشم بار دیگر عرصه جولان اعراب حوزه جنوبی خلیج فارس شد . در سال . ۱۸۸۲ م با سعیدو در غرب جزیره قشم مرکز حکومت انگلیس در جزیره شد. در سال ۱۹۱۹ م انگلیسیها آن شهر را به مرکز سوخت رسانی کشتیهای خود در خلیج فارس تبدیل کردند و این وضع تا پایان جنگ جهانی دوم ادامه داشت .

در تقسیمات کشوری قشم جزء استان هرمزگان محسوب می شود و در سال ۱۳۶۸ 5- . ش به عنوان دومین منطقه آزاد تجاری کشور اعلام شد. در شرایط فعلی قشم شهری آباد و پر رونق می باشد که کار اکثر مردم آن ماهیگیری و تجارت است .

بستک

تاریخ بستک برای قرنها به شیراز و استان فارس وابسته بوده است . در حقیقت در گذشته بستک یکی از شهرهای ایالت فارس به حساب می آمده است تاریخ دقیق آبادانی شهر بستک مشخص نیست اما در زمان یورش مغول با درایت ابوبکر بن سعد زنگی ( اتابک فارس ) بستک از جمله شهرهایی بود که از این یورش خانه سوز در امان ماند. بعد از فرو پاشی نظام سیاسی ایران در عهد مغول، بستک شاهد حضور خوانینی بود که دولتی نیمه مستقل برای خود داشتند و با پرداخت مالیات به حکومتهای مرکزی، حکومت نیمه مستقل خود را حفظ می کردند . بستک به دلیل دوری از دریا از حوادث و حملات بیگانگان در امان بوده است و چون ارتباط آن با استان فارس از طریق کوه صورت می گیرد ، حوادث استان فارس و شیراز نیز بر آن تاثیر کمی داشته است.

در سالهای اخیر بستک از نظر علمی و رونق اقتصادی و شهر سازی پیشرفت زیادی داشته است و اکنون یکی از شهرهایمهم استان هرمزگان محسوب می شود.