کرونولوژی زلزله های یک‌صد سال اخیر شهرستان بستک

تاریخ شهرستان بستک پیوند ناگسستنی با حوادث طبیعی و به خصوص زلزله های ویرانگر دارد.ساختار عمومی شهرستان متاثر از وضعیت زمین شناسی زاگرس شامل تاقدیس و نایدیس هایی است که به صورت متوالی ازنواحی داخلی جنوب ایران تا داخل خلیج فارس گسترش یافته است.

این شهرستان درمیان گسل های تقریباً فعال ، در دل چین خوردگی های زاگرس قرارگرفته است.به نحوی که جنوب وشمال این شهرستان را ردیفی ازخط واژه های گسل احاطه نموده است.

عمده این گسل ها به قرار زیر است:

گسل شمال بندر کنگ،گسل چارک-بستانه در جنوب،گسل بستک و گاوبست در مرکز و گسل های گوده و لار در شمال . گسل های یاد شده در گروه گسل های جوان باعمق متوسط حدود ۱۰ تا ۲۰ کیلومتر دردل سنگ های رسوبی دوران دوم وسوم زمین شناسی دسته بندی می شوند.

وجود گنبد های نمکی متعدد نیز عامل تاثیر گذاری در زمین شناسی جنبای منطقه محسوب می شوند. این گنبدها ضمن بالا آمدن به لایه‌های زمین فشار وارد کرده باعث بروز زمین‌لرزه در منطقه می شوند.

رشته کوههایی مواز ی حد فاصل بخش شیبکوه تا شهرستان لار ناهمواری های منطقه را تشکیل داده است.بین این کوهستان ها دشت های هموار ،بستر‌ سکونت گاه های شهری و روستایی را شکل داده است.وجود چین خوردگی ها به خصوص در زاگرس همراه باشکستگی های کوچک و بزرگ تحت عنوان گسل، منشا جنبش های زمین شناسی در منطقه است این گسل ها به دو دسته قدیم و جدید تقسیم می شوند. بیشتر زمین لرزه های منطقه بستک مربوط به گسل های جوانی ست که در عمق ۱۰ تا ۲۰ کیلومتری سطح زمین قرار دارند هرچند گسل های قدیمی من جمله گسل سراسری زاگرس نیز زمین لرزه هایی را در منطقه باعث می شوند.

از زمان ثبت زلزله در ایران تا کنون حدود ۵۵۰ زمین لرزه در شهرستان بستک ثبت گردیده است که ازمیان نزدیک به ۵۰ پنجاه زمین لرزه دارای بزرگی ۵و بیش از ۵ ریشتر بوده است.

دراین نوشته به احتصار ۳ زلزله مخرب یک قرن گذشته در این شهرستان مورد مطالعه قرار می گیرد.

۱-زلزله ی جناح

به طور کلی شهرستان بستک سه زلزله ی مخرب به خود دیده است.

۱-زلزله ی جناح

این زلزله حدود ۱۱۰ سال قبل درمیانه ی روز و در زمان ادای نماز جمعه رخ داد. عمده تلفات این زلزله نمازگزارانی بودند که جهت ادای نماز جمعه گرد آمده بودند. برطبق روایت های شفاهی به جا مانده ۴۰ نفر در اثر این زمین لرزه کشته شدند .مقاومت اندک سازه ی مسجد که از خشت و ساقه ی درخت نخل ساخته شده بود عامل تخریب مسجد و مدفون شدن جمعیت در زیر آوار بود.در اثر این زمین لرزه شهر جناح نیز دچار خسارات زیادی گشت.

2-زلزله گوده

این زمین لرزه در تاریخ چهارشنبه 19آبان 1355مصادف با 17ذوالقعده 1396هجری قمری رخ داد. این زمین لرزه چه به لحاظ گستره جغرافیایی و چه به لحاظ خسارت بزرگترین زلزله تاریخ شهرستان بستک محسوب می شود. به نحوی که کل منطقه گوده از انوه تا کنچی و از نخل خین تا چاه سرمه را در برگرفت. تعدادی از روستاها به تلی از خاک مبدل شد روستاهای فتویه ، زنگارد، چاه بنارد ، ایلود ، دهتل ، دهنگ و تدرویه بین هفتاد تا صد در صد تخریب شد.

در روسناهایی بخش جنوبی گوده که عموما از مصالح سنگ و گل در ساخت منازل استفاده شده بود تخریب ها بیشتر بود در این مناطق روستاهای جدید ، بر روی ویرانه ها بنا شد اما در روستاهای دهنگ و تدرویه مکان گزینی جدید صورت پذیرفت و روستا با بافت شطرنجی از نو بنا گردید.

تلفات این زمین لرزه مشتمل بر 270نفر کشته و حدود 2000نفر مصدوم بود که بر طبق اظهار ات استاد احمد حبیبی حدود سی نفر از مصدومان هم بعدا درگذشتند

3-زلزله بستک

این زلزله در روز پنج شنبه 19دیماه 1392ساعت دوازده و یک دقیقه بامداد به وقوع پیوست.این زمین‌لرزه یک نفر کشته و حدود سی نفر زخمی برجای گذاشت.

کانون این زمین لرزه در هیجده کیلومتری زمین در بخش غربی تاقدیس ناخ ، در شرق شهر بستک گزارش گردید.

شهر بستک توسط دو ردیف گسل در شمال و جنوب احاطه شده است در بخش شمالی در تاقدیس گاوبست و در محل تنگ بستک همراه با جنبش های حاصل از فعالیت گنبد نمکی امکان بروز زمین لرزه تشدید می گردد.

ساختار زمین شناسی دشت بستک ، و محصور بودن دشت توسط کوهستان نیز باعث می شود لرزش ها در سطح متمرکز شده خسارت ها را افزایش دهد.

در مجموع زمین لرزه به عنوان یکی از مخاطرات طبیعی بالقوه در شهرستان بستک شناخته می شود و می بایست این فاکتور در برنامه ریزی های شهری و عمرانی همواره مورد توجه قرار گیرد.

استحکام تاسیسات زیربنایی و ابنیه های فنی و همچنین رعایت اصول شهرسازی و نظارت دقیق بر ساخت و ساز در کنار آموزش مستمر می تواند از آسیب های این بلای طبیعی تا حد ممکن بکاهد.